فردای کرونا نظام اداری چه شکلی است؟
به گزارش تور اروپا ارزان، بحران های عظیم گاه اسمی بهتر از یک مصیبت پیدا می نمایند به نام برهه های سرنوشت ساز! این اسم پرابهت شاهکار دو اقتصاددان تاریخی است به نام عجم اوغلو و رابینسون که در کتاب چرا ملت ها شکست می خورند بر روی مصیبت عظیم قرن 14 میلادی یعنی گسترش طاعون خیارکی گذاشتند!
وقتی طاعون در اروپای پیش از رنسانس گسترش پیدا کرد، جهانیی را تحویل گرفت با ویژگی هایی مانند استیلای کلیسا، نظام فئودالی گسترده و البته نظام سروداری یا برده داری خاص همان زمان اش و روابط سیاسی معین بین المللی؛ اما جهانیی که با رفتنش تحویل داد، جهانیی متفاوت بود که در آن گذار به نظام های حکمرانی مدنی و شکل گیری طبقه بروژوا همراه شده بود. هرچند همه جا چنین آثاری نگذاشته بود!
در روزهای آغازین طاعون وقتی انگلستان درگیر این مصیبت شد، ادوارد سوم از اسقف اعظم کانتربری خواست با برگزاری مراسم های نیایش از مردم محافظت کند؛ اما طاعون حمله کرد و نیمی از مردم را با خود برد! اما فردای طاعون بسیاری از نهادهای اجتماعی تغییر یافته بود، و آنچه از خود باقی گذاشت، رنسانس بود!
طاعون با کاهش نیروی کار، عملاً نظام فئودالی را غیرقابل تداوم ساخت، نظام بازار تقویت شد و در عمل طبقه بوروژوا به مرور شکل گرفت. اما تأثیر طاعون در تمامی کشورها یکسان نبود. در همان کتاب مثال هایی از فرانسه و اسپانیا ذکر می گردد که منجر به تغییراتی کاملاً متفاوت از انگلستان شد.
به این ترتیب تفاوت های کوچک نهادی در کشورهای مختلف منجر به تغییرات متنوعی شد؛ هرچند بعضی از این تغییرات در تمامی کشورها یکسان بود.
به این ترتیب گاه یک مصیبت چنان تغییراتی در جهان پیش و پس از خود ایجاد می نماید که چاره ای نداریم آن را با نام پرطمطراقی مانند برهه های سرنوشت ساز بنامیم؛ همان جایی که تاریخ به نقطه عطف خود می رسد.
اگر کرونا یکی از همان برهه های سرنوشت ساز باشد، جهانیی که فردای رفتنش به ما تحویل خواهد داد چه جهانیی خواهد بود؟
هرچند پاسخ به این پرسش برآمده از امید رهایی و گذار پیروز از این مصیبت نیز خواهد بود! اما در این یادداشت به 2 تغییر اصلی در نظام اداری آینده خواهم پرداخت؛ که یکی اداری-سیاسی و دیگری فناورانه است:
تغییر بازیگران
در هر برهه سرنوشت ساز بازیگران نخستین تغییرکنندگان هستند. فهم متداول امنیتی در کشور به صورت تاریخی مبتنی بر فهمی نظامی است، کرونا شاید نخستین مسأله امنیتی است که مشابه چالش های نظامی یا حتی مالی و از نوع براندازانه اش نیست.
یکی از عظیمترین چالش های کرونا در نظام تصمیم گیری ناشی از همین تفاوت بود؛ وقتی نمی دانست چه کسی باید مدیر بحران باشد و با چه حدی از اختیارات! در روزهای نخست گفتمان برخورد با کرونا برآمده از همان گفتمان نظامی و جنگی بود.
بازیگران متخصص و تکنوکرات در مدیریت این بحران احتیاج بود، همان چیزی که در نظام اداری و سیاسی ایران به پایین ترین رده تنزل یافته بودند. وقتی سال ها تصمیمات کلان در گفتمانی سیاسی گرفته می شد، حالا نه تکنوکراتی (از جنس مدیران حوزه سلامت) با چنین توانمندی هایی وجود داشت که بحران را مدیریت کند و نه اساساً سازوکارهایی برای آن وجود داشت!
در روزهای پس از کرونا اما باید منتظر نگاه مجدد به این بازیگران قدیمی، اما فراموش شده بود. همان طور که جامعه پزشکی که سال ها زیر تیغ نگاه اجتماعی بود، این روزها برایش فرصت بازگشت به حلقه اعتماد عمومی ایجاد شد.
ارتقای صندلی فناوری اطلاعات
مهم ترین تغییر بی بازگشت را می توان در استفاده از فناوری اطلاعات دانست. بسیاری از رویه ها که پیش تر هم امکان پذیر بود، اما به دلیل مقاومت ذهنی و اجتماعی مورد استفاده قرار نمی گرفت، به زور عظیم ویروسی کوچک امکان پذیر شد.
ویدئوکنفرانس ها که قبل تر می شد، در این بحران تجربه شد؛ همان طور که دورکاری و همان طور که دیدن فیلم از پلتفرم های به اشتراک گذاری ویدئو! مصرف اینترنت در ایران بر اساس آنالیز های KASPR تغییرات اش بیش از هر کشور دیگر جهان بوده است. حدوداً میزان مصرف ایرانیان در روزهای کرونا دو برابر بیش از بیشترین رکورد مصرف تاریخی آنان است!
بعد از کرونا احتمالاً این حجم مصرف کاهش می یابد، ولی قطعاً بیش از مصرف دوران پیش از کرونا خواهد بود. احتمالاً بسیاری از ابزارها مانند دورکاری و اتوماسیون اداری و ... جدی تر خواهد شد.
منبع: ایران آنلاین