حمایت از نهاد خانواده در سایه تامین امنیت فناوری های نوین - تور اروپا ارزان

به گزارش گروه اجتماعی خبرنگاران، به نقل از اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر- اهمیت و ضرورت خانواده در حیات فردی و جمعی انسان ­ها بر هیچ­کس پوشیده نیست. خانواده به عنوان اولین سلول اجتماع منبع تامین بسیاری از نیازهای اولیه انسانی است؛ بدین جهت در منشور بین المللی حقوق بشر (اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاقین) به صورت موکّد حفاظت و تکریم آن مدّنظر قرار گرفته و حتی در تقویم بین­ المللی حقوق بشر نیز جایگاهی برای خود یافته است. قطعنامه 47/237 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1993 پایه ­گذار روز بین ­المللی خانواده در جهان می ­باشد؛ روزی که به تعبیر سازمان ملل هدف از برگزاری آن عظیمداشت نهاد خانواده و توجه به اهمیت آن در حیات انسان ­ها است. از سال 1994 روز بین ­المللی خانواده به صورت مستمر در حال برگزاری است و هر سال شعار مختص خود را دارد. تعیین شعار سال از سوی دبیرکل سازمان ملل به منظور جهت­ دهی سیاست­ ها و قوانین ملی در چارچوب دغدغه ­های بین ­المللی صورت می ­پذیرد.

سازمان ملل روز بین ­المللی خانواده در سال 2021 را با عنوان تاثیر فناوری ­های نوین بر رفاه خانواده­ ها نام­گذاری نموده و در بیانیه اهداف آن چنین مقرر داشته است:

تحولات عظیم از جمله فناوری­ های نوین، تغییرات جمعیتی، فرایند فزاینده شهرنشینی و مهاجرت و همچنین تغییرات اقلیمی به شکل چشمگیری جهان پیرامون ما را متاثر ساخته و بر حیات فردی و خانوادگی اثرگذارده است. به همین منظور از سال 2021 تا 2024 مصادف با سیزدهمین سال بین ­المللی خانواده به مدت 4 سال این موضوع مدنظر قرار خواهد گرفت و سال 2021 به تاثیر فناوری ­های نوین بر رفاه خانواده ­ها اختصاص خواهد یافت.

پاندمی طولانی ­مدت کووید-19 ضرورت بکارگیری فناوری های دیجیتال را در عرصه شغلی، تحصیلی و ارتباطی به اثبات رسانده است. این موضوع در کنار همه نقاط مثبت خود آسیب ­هایی نیز به همراه داشته است از جمله ضعف بینایی در نتیجه نگاه طولانی ­مدت به صفحه نمایش، اذیت و آزار سایبری و خستگی و فرسودگی والدین. بنابراین بایستی بحث آموزش والدین را به عنوان راهبردی در جهت تامین حقوق و تضمین آسایش بچه ها مد نظر قرار داد.

در این بیانیه توجه سازمان ملل به آسیب ­ها و چالش­ های فناوری های دیجیتال بیشتر ناظر بر ابزار است تا محتوای آن. اگرچه در بیان مصادیق این آسیب ­ها به آزار و اذیت سایبری نیز اشاره شده اما باید اذعان نمود که قلدری سایبری تنها یکی از أشکال آسیب معنوی در بستر دیجیتال است. یکی از عمده ­ترین مصائب در این حوزه نقشی است که محتوای رسانه ­ای در تغییر ارزش ­ها و هنجارهای خانوادگی و اجتماعی ایفاء می­ کند.

فناوری ­های دیجیتال بیش و پیش از ابعاد جسمی زندگی انسان (مثل پیرچشمی و ضعف بینایی) بعد ذهنی و معنوی حیات او را در معرض آسیب قرار می ­دهد؛ چرا که تنها یک ابزار نبوده و خود دارای معنا و پیام است. امروزه نمی­ توان فناوری را از فرهنگ آن متمایز نمود. در واقع فناوری و به ویژه فناوری ­های دیجیتال به عنوان عرصه مجازی حیات اجتماعی انسان­ ها، بستر تعاملات ارزشی-هنجاری نوینی هستند که به تعبیر بسیاری از اندیشمندان معاصر متاثر از جامعه سرمایه ­دار غربی است. اساساً فناوری ­های ارتباطی و رسانه ­های جمعی به عنوان چهارمین ستون دموکراسی قلمداد می ­شوند، به همین خاطر تحولات ارزشی آن را از طریق همین بسترهای دیجیتالی به جهان مخابره می ­کنند.

ایرادی که متوجه سازمان ملل می ­شود آن است که نقش این فناوری ­ها را تنها بر رفاه و آسایش مادی خانواده و اعضای آن به ویژه بچه ها ارزیابی می ­کند و تمایلی به بررسی تاثیر مستقیم آن بر هنجارها و ارزش ­های بومی، فرهنگی و ملی نهاد خانواده نشان نمی ­دهد.

القای یکجانبه ارزشی-هنجاری در فناوری ­های دیجیتال، با اصل مصلحت عالیه کودک در تضاد و تعارض است. اصل مصلحت عالیه کودک اقتضاء دارد، او از هرگونه آسیب، سوءاستفاده، سهل ­انگاری و خشونت جسمی و روانی در خانواده و جامعه در امان باشد. بنابراین چه در عرصه حیات حقیقی و چه حیات مجازی، به ویژه استفاده روزافزون بچه ها از اینترنت و رسانه­ های برخط در زمان شیوع ویروس کرونا، حفاظت از تمامیت جسمی، اخلاقی و معنوی ایشان امری ضروری است.

حلقه مفقوده سیاست­ های توصیه­ ای سازمان ملل دقیقاً در همین نقطه خود را نشان می ­دهد. بیانیه سازمان ملل دولت ­های عضو را به تدوین و تنظیم سیاست­ های آموزشی والدین ­محور تشویق می ­کند و از اصلاح زیرساخت ­ها غافل می ­شود. اگرچه آموزش والدین برای بقای خانواده، بهبود شرایط آن و همچنین رفاه و آسایش اعضای آن امری ضروری است؛ اما پیش از آن باید مسئله امنیت در فناوری ­های نوین در دستور کار دولت­ ها قرار گیرد.

امنیت رسانه ­ای به ویژه امنیت اخلاقی، ذهنی و معنوی نخستین گام در حفاظت از نهاد خانواده در جهانی متحول فناورانه است. این مهم با تهیه و تنظیم سیاست ­ها و برنامه ­هایی در چارچوب فناوری­ های دیجیتالی امن و به ویژه ایجاد اینترنت پاک برای خانواده و کودک قابل حصول است.