نگاه به ادبیات در سالی که گذشت - تور اروپا ارزان

این منتقد و پژوهشگر ادبی در گفت وگو با خبرنگاران درباره شرایط ادبیات و کتاب در سالی که گذشت، اظهار کرد: تصور می کنم موج همه گیری کرونا در طول یک سال اخیر تاثیر عجیب و غریبی در حوزه فرهنگ و ادبیات برجای گذاشت. اوایل شیوع این ویروس نویسندگان، مترجمان، ناشران و پژوهشگران ما قدری سردرگم بودند و نمی توانستند موضوع را حلاجی کنند. نمایشگاه کتاب هم برگزار نشد و اتفاقات دیگر؛ اما به تدریج نوع زیست کسانی که اهل کتاب و ادبیات هستند، تغییر کرد که خود مهم بود.

او اضافه نمود: تعداد کتاب خوان ها 20 تا 30 درصدی اضافه شد، همچنین تعداد و تنوع کتاب هایی که منتشر شد زیاد بود، اگر به ناشرانی مانند ثالث، مروارید و نی نگاه کنید، می بینید تعداد و عناوین کتاب هایی که جدید منتشر کردند، قدری بیشتر از سال های قبل بوده است و این انتشار پی در پی کتاب ها نشان می داد که خوانندگان در خانه دارند مطالعه می کنند و یا حداقل رغبت دارند از کتاب های جدید اطلاع پیدا کنند بنابراین ناشران هم به نوعی به این موضوع علاقه مند شدند و کتاب مقداری سرعت گرفت. در واقع کرونا از یک جهت باعث تغییرات اساسی شد و چند درصدی هم به مطالعه اضافه نمود.

عابدی درباره کیفیت کتاب ها نیز گفت: در کلیت تاثیر نسبتا مثبتی هم در کیفیت داشتیم. من پیشخان برخی از کتاب فروشی ها را که می رفتم، می دیدم کتاب های جدید خوب به باز آمده و این نشان می دهد که نوعی تشنگی در حوزه فرهنگ و کتاب وجود دارد. البته به دلیل این که عناوین در یک رشته خیلی زیاد است و تعداد مترجمان و نویسندگان هم بالاست طبعا تیراژ بالا نیست و بین 300 تا 500 نسخه است؛ همان تیراژ معمولی که در بازار بوده اما عناوین متنوعی در بازار دیده می شود که نسبت به سال های قبل شاید بین 10 تا 20 درصدی بیشتر شده است. البته مقداری گرایش به محتوا در میان خوانندگان و علاقه مندان ادبی بیشتر شده که این را می توان از کتاب ها فهمید. در واقع فضای صرفا نونمایی که وجود داشت، کمی به حاشیه رفته و خوانندگان بیشتر به دنبال محتوای واقعی هستند.

این نویسنده که کتاب های پرویز داریوش؛ شاعر و تحلیل گر ادبی و نمونه هایی از شعر فارسی در آغاز سده بیست و یکم میلادی را منتشر کرده است همچنین درباره شرایط شعر گفت: شرایط شعر نسبت به سال های قبل خیلی تغییر نکرده و یا من احساس نمی کنم؛ دفترهای شعر با همان کیفیتی منتشر می شوند که قبلاً منتشر می شدند. یک جور دلزدگی از جریان های ساده اندیشی که در حوزه شعر وجود داشته، دارد رشد می کند و دیگر خوانندگان و علاقه مندان ادبی به صورت جدی به این موضوع نمی پردازند که به نظرم نکته مهمی است.

او سپس خاطرنشان کرد: نکته دیگری که در شعر وجود دارد این است که مجله های فرهنگی و ادبی جدی تری وارد حوزه ادبیات شده اند. مثلا مجله فرهنگ بان که شش شماره از آن در قطع کتاب منتشر شده و نشان می دهد که نسبت به فضای مجازی جدی تر هستند و می خواهند از فضای مجازی فاصله بگیرند و مطالب مفصل تر، متنوع تر و پرمحتواتری به مخاطب ارائه بدهند. یا مجله وزن جهان که در حوزه شعر کار می کند، توانسته شعر تمام ایران را پوشش دهد که به نوعی دارد علیه شرایط موجودی که فقط فضای مجازی تعیین کننده باشد، پیش می رود و علاقه مندان جدی تر را به سمت خود می کشانند. البته چند مجله دیگر هم هستند که در حوزه غیر ادبیات فعالیت می کنند اما من به این دو اشاره کردم که اختصاصا در حوزه ادبیات و شعر هستند و این نشان می دهد یک جور تشنگی در حوزه فرهنگ و ادبیات و شعر وجود دارد که راضی نمی شوند فقط به مطالب مجازی تکیه کنند و دنبال مطالب عمیق تری هستند.

کامیار عابدی درباره بهترین و بدترین خبری که در حوزه ادبیات و کتاب در این سال شنیده است، گفت: بهترین خبر، باید بگویم خبر خاصی ندارم. اما بدترین خبر همین سوگ های پیاپی بود. در حوزه ادبیات و فرهنگ و شعر پشت سر هم درگذشت شاعران و نویسندگان و پژوهشگران و مترجمان را داشتیم که تعداشان زیاد بود، اگر به مجله جهان کتاب در طول یک سال گذشته نگاه بیندازید از اسفند پارسال تا امسال، در صفحه آخر شاید بیش از 200 نفر از اهل قلم، پژوهش و شعر فوت کردند که برخی مشهورتر بودند و برخی هم کمتر شهرت داشتند.

نویسنده مهدی حمیدی شیرازی: شاعر و عاشق و کامیار شاپور؛ شاعر، نقاش و نوازنده گیتار همچنین این کتاب ها را برای مطالعه پیشنهاد کرد: دو کتاب را پیشنهاد می کنم، یکی کتاب ناصرخسرو نوشته دکتر محمد دهقانی که نشر نی منتشر کرده است. این کتاب تحلیل بسیار جالب و جامعی است و حدود 400 صفحه است. 200 صفحه از کتاب شامل تحلیل های محمد دهقانی است و 200 صفحه هم منتخب شعر ناصرخسرو است که خواندنی است. کتاب دیگر که اخیر چاپ سوم آن منتشر شده با نام جهان مکتوب: چگونه ادبیات به تاریخ شکل داد؟ نوشته مارتین پوکنر است که خواندنی است و از زاویه تاریخ به ادبیات و ادبیات به تاریخ نگاشته شده است، کتاب بسیار بدیعی است و خواندنش را می شود پیشنهاد کرد.